Tawntirh Di

Hlum so kan zawn pui thinte khan hlum so ai chuan tleirawl awmbawr hmuhnawm an ti ta zawk a,  saihlum hrual chak lama kan elpui thinte khan an kut a bal ang tih an hlau ta riau a. Mi tawm kan enthlakpui thinte lah chu midang enthla hman lo lekin anmahni an lo tawm ve ta bawk si. Hmeichhe kawm leh hmeichhe bula awm awm chu tuai, kan tih pui thinte khan an thian mipa kalsanin hmeichhia min zuisan ta ruak ruak fo mai. Chutih lai vel boruakah chuan engemaw insiamrem ngai a awm tih chu kan hre ve mai a, mahse mahni maia siamrem ngawt theih a lo ni lo, min siamrempui tu tur hmeichhia a ngai a lo ni.

A bik takin hetiang lamah hian krismas lai hian harhtharna chan a awl leh zual. Engmah dang lungkham lo, Pu Zawma hoa haw haw hluah hluah chunga kan thianzahoin tang tang awma chaw kan in ei siak chiam tum, Nial-a’n damloh phah hial khawpa chaw a ei tumte lah kha hmanlai a lo chang der tawh a.  Ka thian kawmngeih tak tak, ka rualpui leh kei aia naupang, kep silaia kan indopui thinte ngei khan ‘chance’ min pe rawh aw, an tih tak fo ah chuan kep silai leh a mu kapchhuak chi enganga tha pawh nei ila rual awtin kan hawi kan hawi ta fo mai. Chu rualawhna thinlung ruak chu silai lem mai mai hmanga hnawhkhah chi a lo ni tawh hauh lo.

Chutianga kum hnih khum thum, ‘awm’ a awm a ni tih hre ve si, a taka la tawng ve si lo, rinnaa kan lo thlir kan lo thlir ve lai leh thiante chance nei zoin bengbula, ‘chuap chuap vawi hnih’ an tih ri kan ngaihthlak ngun fe hnu krismas lai vawikhat chu rinna hi thil awm ngei a ni tih ka fiah ve ta.

December ni 26 tlai, krismas ruaitheh zawh, ha nawh hma ngeiin he hmui thianghlim hian a tihtur a ti ve ta. Thiante’n, ‘i hmui a la virgin’ tia min chhaih min chhaih thinna ti reh rawih tur khawpa uar ka tum viau naa, han uar dan em em erawh ka hre lo.

A lo intan dan kha a ho angreng a, a tawp dan pawh happy ending ngaina tute tan chuan a chuti lua lo; Mahse ka tan chuan kha thil leh kha hun kha ka theihnghilh tawh loh tur, ka hringnun mellung pawimawh lutuk ka phun tanna hun a ni tlat. Engtin nge kha…

Kan ruaitheh zo chu ruaithehna chhak April kung hnuaiah kan thukhawm mai mai a. Thianpa Jb-a te chu Sailoi nen an bo leh nalh tawh a. Kei ve hi eng ka ang leh dawn lo a nih hi, ka thawmhnaw thar, ka hairstyle thar, engmah awmzia awm lo, tia ka lo inngaihtuah lunghnur viau laiin kan piah deuha kan veng tleirawl dingkhawm deuh laih leh kan lam hawia an inhrilhru vel chu ka va hmu thei a.

Han inlem tan dan style dang vak kha kan hrelo a, a hmei a pain, saw sawn min lo biak rawh a ti’ tih ang chi kha kan thiamdan chu a ni mai a. Chumi tum pawh chuan thiani te khawsa ziaah chuan kan zinga tu emaw ber hi an zinga tu emaw ber tan an rawn ‘biak’ dawn a ni. Beisei ve deuh hian vawi tam ka lo thlir thlawn ngun tawh lutuk a, hemi tum hi chuan ka lo uksak peih eih lo. Josh-a emaw, Lalrin-a emaw an rawn thur leh nalh ang, anni hi luck leh zei INTI an nia…. Chutianga ka thiante ka’n ngaihtuah ta mai chu ka inthiamlo leh deuh a, an luck tak tak a, an zei tak tak pawh a ni mahna. Thianzaho inngeih tak, inlungrual tak kha kan nia. Buk lem sak kan peih loh atang khan, nilo thirchhe hralhnaa Reu-a a lo kal ve peih loh atang khan kan inlungrual lo tan emawni le, Engvang nge, Tuvang nge? MUANTEA..

“A va mak vung vung ve, Muante, hei Lalthlamuan,” ka hminga min ko ri ka hriat chuan ka phu deuh zawk a, chuta chin chu phu hman pawh ka awm tawh lo, ka la dai ngai loh hlir mai ka dai chho ta a ni.  An thiannu rawn tirh Rose-i an tih chuan, “Mt-i leh Hmingsangi sawn an star ve ve che a, i duh zawk zawk a ni mai,”  a’n ti liam puat puat a, ka chhan dan tak pawh ka hriatchian hmain, “nakinah kan lo chho leh ang, khutah kal lawk a ngai a,” tiin a kalsawn leh ta hmawk hmawk a.

Josh-a leh Lalrina ka awt ta lo hle mai, Jb-a hi khawiah nge a kalbo daih tih pawh ka ngai pawimawh ta lo, mahse han insawitheihkhum vel ka va han chak tawh tak em. Thiante hoin, Hmigsangi zawk kha duh rawh aw, ngailo Mt-i a tha fe zawk, tia an lo inhnial nak nak pawh chu ka  ngaihtuahna ah a lut hleithei lo. Khawiah nge niang, engtin nge niang, tih chiah ka lo ngaihtuah leh vung vung thin.

An lo chho leh ta ngei e. An thiannu Rose-i bawk chuan min rawn be leh in, a piah deuha Hmingsangi’n min lo nghah thu min hrilh pahin a ruala kal turin min sawm nghal a. Kan naupan zual lai kha ni ta se, thiante kalsanin hmeichhe bulah kal ta i la, pa lo min va ti dawn em. A nih, tunah hian kal ngam lo ta i la, pa lo min va ti dawn em! Chutianga naupan lai nena thil awmdan lo inthlak danglam tawh lutuk chu ngaihtuah pawh ka ngaihtuah hman lo, Rose-i’n “Lalnghinglo, i va zaklo ve, nang kha a duh lo che” a tih ri chuan min ti harh a. Hmingsangi leh chupa, Lalnghinglova chu an lo ding dun a, a mipa chuan Hmingsangi kuta vuan chunga a lo pawt deuh mek lai hi kan va hmu a ni. Kan lal Rose-i chuan a hnehsawh angreng bawk a, kan thiana pawh chu zum zetin a kalsawn ve ta mai a.

Khami hnua thil awmdan chiah kha engtin nge kha.. Kan inbiakna tawngkam chiah pawh ka hre tawh lo. A hma kum hnih velah khan thianpa Reu-a hian ‘biak biak a ngailo, fawh chawrh mai tur’ tih thu lar tak a lo vawrhdarh tawh a. Keini pawh khan thu tam kan sawi lo…. .na a, kan hmui erawh kan chip hmin hmen lo.

April kung piah truck dinna phen, Pu Mana te inchung motor ke chhia intiang ur chunga thu chung ngeiin a nih kha. Khatilai Truck phena luh kha tu rawt zawk nge ka hre ta chiah lo, ka hriat chin chu- motor ke chhia ah khan kei ka thu a, ka bulah beramno ang maiin a ding ngawi reng a, zawitein ka pawt hnai a, ka pawm. Hetiang zawnga hmeichhia ka vawikhat khawihna a nih avangin ka hlauh ber chu ka khur ang tih a ni. Hlauh ang gei ngeiin, “a vawt i va ti awm ve” a la ti zui; Mahse a lo remchang hlauh, “Nia” tih pahin a kawr awmah ka’n zen lut rap mai a(h). Hlum so leh saihlum hrual tih vel mai mai ai chuan manhla dawn hlein ka’n hre nghal pang mai a. Ti fuh dawn e.

Engtia rei nge kha hlum so kha ka hrual ngai a ka lo hrual kual ka lo hrual kual pawh ka hre lo. Ka kut chu vuanin min phawrhchhuahsak ta daih a, ka va zak tak- ‘ka khawih nuam lo a niang, zei lo min ti viau ang em le, engtin nge a thiante bulah min sawi ang le?’ 

Hlauthawng leh tirila khur ru der der chungin a sam hmawr ka’n khawih leh tan a, tun thleng hian kha sam rimtui zet kha ka hnarah hian a la cham thei nia. Ka huaisenna zawng zawng bakah ka thiante ho huaisenna te, an zeina thurukte hmang kawp chungin a khabe ka va vuan! Ka awm nghenga thu a ni a, ka lungphu lah chu thup ngaihna awm miah loin a ri dup dup mai bawk si. Lalrin-a’n vawikhat hetiang huna a chet dan min hrilh, ‘ruih der’ kha  ka apply mai dawn em ni aw, ka ti hman a, mahse nichin pawh khan ka rui lo tih chu a hre daih tawh awm si. Chubakah ruihtheih thil ka ti ngai lo tih a hre bawk si.

Posi ngaiin a khabe ka lo vuan rei lutuk leh tawh…. A thinthlak meuh chuan a khabe ka lo hum thlan hlup hman pek chu niin- zahna hlir. Huis, Josh-a sawidanin aw- Zawi muangin a samah bawk chuan bul ka’n tan chho leh a a, ka khawih chhoh dan vel chu zei hi ka’n inti reuh khawp a. Chutah a chhip samah chuan na lutuk siloin ka’n tham a, ka pawt her a, he hmui thinghlim, la virgin ngei mai hian a vawikhatna atan hmeichhe hmui a fawp ve ta a nih kha. A hmui lah chu a thlum veng veng mai a, engemaw thil thlum lampang a ei a ni ngei ang. Engmah ka lo ei ve pek si lo a, ka inthlahrung leh ta, tui lo a ti ang em le. Ruaitheh zawh atang khan inah pawh haw loin April hnuaiah kan la thu char char a, ha pawh ka la nawt si lo.

Chutiang chuan engemawchen kan thuin kan inhrilhru mial mial reng a. Kawngkam mai a nih avang erawh chuan ngaih a ngam chiah lo deuh a, “chawnsekah kal i la.” Khatih laia kan veng inngaizawng ho chance neihna lar ber chu chawnsek a ni. A hming ang chiah hian step chhuk em em hi a ni a, chulai step-ah chuan chance nei ho chu an thu tlar thla thap thin oh  KAN thu tlar thap thin.

Ani pawh chuan chawnseka kal chu a lo hreh bik lo a niang, chulam pan chuan kan kal ta chhak chhak a. Ka kuah ang nge, ka kai zawk ang, tih mai mai te hi ngaihtuah tham fe a lo ni zel mai. Chutia kaih leh kuah fawma kan ka zel lai chuan Pu Marema hi an verandah-ah a lo chhuak a, “e, kan teirawl lai min ti ngai hle mai a,” a rawn ti vang vang a, ka zak angreng hle naa tun hnua ka ngaihtuah leh hian khatih lai khan a lung a leng ngawtin ka ring leh hnuhnawh.

Thiante hoin an sawi fo, keiin kal pangngai ringawta ka kalpelh thin chawnsek ngei mai chu kan thleng ve ta. Dan pangngai, ngawirengin tu rawt mah ni chuang loin step pakhatah chuan kan han thu ve ngawt phawt mai a. Han chuap lehnghal mai hi ka tum a, lollipop a lo hmuam chu niin, ka’n lakchhuahsak a, ka kut veilamah ka keng tha te te a, chuap leh ta hlup mai, a va thlum tui leh veng veng em. Chutah thawchham hma deuhin ka duhtawk a, a lollipop hmuam chu hmuamtir leh kher ka’n tum pek a, ani lah chuan ngawi rengin a paih leh ta daih mai. Rilru a’n nuam lo leh nghal em em a nih kha, a tir khan pa deuha lo paihsak daih mai awm.

Hetiang hian thil te tham te te, sawi tham mang loh, sawi loh dawna rilrua la cham chiang tak tak a tam mai. Han fawh leh dawna a lo tan deuh tlat tumte khan ka mangang thin, ka fawh hnuhnun ber tum khan nuamlo deuhin ka fawp a niang a, a hnuhnungber khan engtin nge ka fawh laiin ka lei ka dah kha aw, tih mai mai te kha ngaihtuah buai fe tham a lo ni zel nia.

Khami zan, ka thangchhuah zana ka han mu tur kha chu mut tui duh hle tur a nih laiin, ka muhil lawk thei der lo, ka let thak thak a, ka hmui ka’n khawih leh ringawt thin. Nuam hrehawm ve tak chu a ni. A tukzing ka tho chu ka buai ta. Tihtakzetin ka mumang mai mai a nih ka’n ring ta tlat a nih kha. Ka hmui ka’n khawih a, danglamna a awm si lo. Hmeichhia ka han fawp ve ta mai kha awih har ka la ti a ni ngei ang. Thianpa Jb-a a lo leng a, kan titi vel atangin ka thil tawn kha a tak tak a ni ang, tih ka ring leh thei ta chauh a ni.

Nuam kha ka lo ti viau ni tur a ni, min ngamtlak deuhte chuan, “engati nge tun lai hi i nuih reng a?” min ti fiamthu fo mai. A ni taka, kumdangah chuan krismas zaikhawmna atangin thiante ho an inchhuah chhawk pheuh pheuh a, fel bik vang ni miah loin mahniin zaikhawmnaah kan thu ve reng thin kha a nia, thil a’n inthlak hnu ah zet chuan zaikhawmna atanga put chhuak hmasa berah ka’n tang vel a, nuam ve tak a ni. Infawh leh tete khawiha kan lo lungawi kha ka lawm leh hnuhnawh ngawt mai.

Chutiang chuan hlim leh intithei takin hun kan hmang chho a, Lalrina leh Josh-a INTIH luck leh zei title te kha chu ka chhuhsak vekin ka ring ta. Buksak leh Thirchhe zawn a lang lo a, thiante pawh an hnawk hma khawp mai. Mahse hlim viau mah ila kumhlui thlahzana ka riltam zia kha. Ngaihzawng nei ve ta chu ar te pawh kan kang ho ve ngei a lawm, mahse tuma’n ngaihzawngte bulah khan ar kan ei tuam tuam kha kan lo ngam chiah lo a niang, inti nalh deuhin tlemte kan ei ta hlawmin ka hria. Rome-a leh Euniky pawh khan an ei tam vak bik lo. Nial-a leh kan thianpa tu emawni an rawn kal a, zah tur nei ve hek lo, hmui mawm hmuarin an rawn ei a, an la funchhuak zui ta bawk a nih kha.

Khatiang khan krismas leh kumthar vel hlim takin ka hmang liam a, nula han rim zui vel te chu rilruah a awm teuh lo, kan love story pawh chu a tawp titih a ni ta mai. A hnu deuha han bawhzui leh ka tum chuan ka lo tlaichhe der tawh mai. Lalrin-a a ni tain ka hria phur deuha, “Hmingsangi khan chhass thar a nei,” tia min hrilh tu kha.

Han tuara rilru han tihnat ngaihna vak ka hre hran lo. Mahse rilru erawh chuan a lo ngaihtuah leh veng veng thin. Krismas zawha Sikul kan han kal leh chu ka thutpuipa Chhuantea nen masi laia kan chetdan sawi kan inchuh nasa mai. Ani pawhin krismas lai khan tawnthar di a lo tawng ve chu niin, keiin ngai ka awh fel leh der hnuin ani phei chuan chutih lai thleng pawh chuan hlimna nasa tak a la dawn belh zel chu lo niin, ka awt deuh rum rum nia.

Ani hian khatih lai an chanchin kha a sawichhuak awm lek si lo a, tlem ka’n zehsak lawk. Chutia krismas kan hmandan vel sawia kan titi thin pawh chuan kei chu thil kal tawh sawi chan ka chan avangin ka inthlahrung deuh thin a. Ani chuan, “nizan chu u Ngura nen Mawitei te inah kan leng a, tih te, Mawiteii’n min fawp nasa lutuk a, ka hmui a thip vek, ka hmuiah min seh a,” tih vel sawitur tharlam kha a nei thei reng a. Vawikhat phei chu a nghawng duk tluk chu min hmuhtir a, kei lah chuan ka lo hrethiam lo nasa, a nghawng duk chhan ka zawh chuan, phur fein, “nizana Mawitei love bites min siamsak a nih kha, U Ngura nen kan leng leh a,” a ti sauh sauh mai a, a awhawm bik teh e.

Chumi tuk leh a kar leh pum mai chuan Chhuantea chu School a rawn kal lo a, mak ka ti angreng hle a, School bana an veng lama ka haw kawi lahin an inah alo awm ngai bawk si lo. Chutianga ka lo ngaihtuah ruk em em laiin nikhat chu ngui deuh hian a rawn kal ve hlawl a, thil awmzia ka’n zawh chuan a nui sak a, “hmanni ka School rawn kal tur kha u Ngura’n min lo au kawi a, nupui a ruk thu leh a nupui ruk en turin min lo sawm a, an room ka zu luh chuan a nupui ruk chu Mawitei a lo nia,” tih pahin a nui leh sak a, a hlim em em vanga nui a nilo tih erawh ka hrechiang hle.

Chumi hnu atang chuan kan inkawmngeih zualin kan titi a rual ta hle a, hmeichhe mize mak tak tak chungchang te, fawh an nawm dan te, an tete khawih a nawm dante leh an rinawmlohzia te kan sawi chiam chiam thin. Tuna ka tawnthar di chungchang ka ziah hian ka thianpa Chhuantea, kan tawnthar di ve ve te awmdan avanga ka thian tha lehzual lo ni ta  kha ka hrechhuakin ka ngai thar leh hle mai. He thil hi a lo chhiar ve a nih chuan min rawn hrechhuak ve ngei ang.